Henk Helmantel is de middelste van vijf kinderen en groeide op als kind van een echtpaar dat een eigen kwekerij had. Mede hierdoor voelt Henk Helmantel een sterke verbondenheid met de land- en tuinbouw. Groente en fruit vormen een inspiratiebron voor de stillevens van Henk Helmantel. Het christendom speelt ook een belangrijke rol binnen de familie Helmantel.
Wie over het werk van Gronings kunstenaar Henk Helmantel leest, of iemand anders over zijn werk hoor spreken krijgt vaak te horen: “Realisme” en… “tot in het kleinste detail geschilderd”. Veel mensen hoor je zeggen: het zijn net foto’s.
Wie het voorrecht heeft gehad om het werk van Helmantel in het echt te mogen zien zou wellicht teleurgesteld zijn over het gebrek aan detail. Wat Henk Helmantel op zijn schilderijen doet met, soms, zeer groffe penseelstreken is zeer bijzonder te noemen. Wat hij op zijn schilderijen doet is door middel van een samenspel van lijnen, contrasten, kleuren en licht een wereld tevoorschijn brengen die we niet alleen kunnen zien, maar ook als echt kunnen ervaren. Klik hier om de giclee's van Henk Helmantel te bekijken.
Chinese kom met eieren
STILLEVEN en KERKINTERIEURS van Henk Helmantal
Helmantel schildert vooral stillevens en kerkinterieurs. In z’n stillevens zijn vaak verschillende voorwerpen en etenswaren uitgestald op een tafel die als een horizontale lijn door het doek loopt. Zij zijn zo neergezet dat er een evenwichtige compositie van vormen en kleuren ontstaat, terwijl helder licht van rechts valt. De voorwerpen op het stilleven zijn merendeels oud, gebruikt en soms bijna versleten. Ondanks het gehavende uiterlijk van de dingen vormt het stilleven een beeld dat schoonheid, rust en evenwicht uitstraalt.
Helmantel maakt in zijn schilderijen regelmatig gebruik van eenvoudige gebruiksvoorwerpen, een doek, een mes, een houten nap. In tegenstelling tot de stillevensschilders uit De Gouden Eeuw beschikt Henk Helmantel over een eindeloze variatie aan kleuren. Helmantel schildert voorwerpen veelal oude voorwerpen. Zo nu dan gebruikt hij iets hedendaags, wat een goede aanvulling kan zijn op het geheel..
Romeins glas met Hazelaartakjes
Wie oog in oog staat met een stilleven of kerkinterieur van Helmantel wordt deelgenoot van de wereld van de schilder. Dat gebeurt door de interactie met de voorwerpen die hij gebruikt, en zorgvuldig voor ons heeft uitgestald. We voelen de warmte, het gewicht, we ruiken het zelfs. Zo wordt een stilleven van Helmantel geen optische illusie, maar eerder een synthetische ervaring.
Bemoste en verweerde kloostermoppen
Onze ogen tasten de ruwe breekbaarheid van het Romeins glas, onze ogen ruiken de geur van het brood op het bord en proeven de smaak van de rijpe druiven in de schaal. De benadering en keuze van zijn onderwerpen getuigen van een groot respect voor de Schepper en zijn Schepping. Zijn intuïtie voor schoonheid openbaart zich in vele variaties binnen zijn thema’s. Helmantel is een groot sneeuwliefhebber. De spaarzame keren dat er sneeuw ligt gaat Helmantel erop uit om te schetsen waarna hij het uitwerkt tot een schilderij.
Winterlandschap in Westeremden
LICHT VIRTUOOS
Licht is erg belangrijk voor Henk Helmantel. Henk Helmantel is een lichtvirtuoos, daglicht is uiterst belangrijk. het licht is het leven op zijn schilderijen. De werking van licht en de juiste lichtinval is erg belangrijk in de stillevens van Henk Helmantel. Licht uit het noorden heeft voor een schilder een bijzondere kwaliteit. Hiervan wordt door Henk Helmantel optimaal gebruik gemaakt. Vaak zie je in een schilderij de weerkaatsing van het licht uit het raam van het atelier.
Broden met Delfts wit
Dankzij het koele noorderlicht dat van rechts over de voorwerpen strijkt, glanzen voorwerpen op precies de juiste plekken en krijgen ze de goede vorm. Het licht wat door de noordzijde van zijn Atelier naar binnen valt brengt een spel van licht en schaduw teweeg op ieder object. Maar ook tussen de objecten onderling. Maar het doet veel meer dan contrast aanbrengen. Zijn spel met licht geeft Helmantel de gelegenheid om de mensen iets te laten ervaren van het materiaal waarmee de objecten zijn gemaakt. Hoe voelt het oppervlak aan, ruw, glad, zacht, warm…
Oude Rode kast met boeken
COMPOSITIE
De schoonheid van de alledaagse voorwerpen wordt mooi verbeeld door Henk Helmantel. Of het nu gaat om glas, groenten, een pot, doos of fruit. Henk Helmantel is een meester in het bouwen van de juiste compositie. Hij creëert een subtiel samenspel dat elk schilderij spannend en evenwichtig maakt. Wat Helmantel op zijn schilderijen doet is door middel van een samenspel van lijnen, contrasten, kleuren en licht een wereld tevoorschijn brengen die we niet alleen kunnen zien maar ook als kunnen ervaren. Als je goed kijkt naar de schilderijen van Henk Helmantel zie je de schilder terug in de reflectie van de flessen die hij schildert.
Stilleven met Romeins glas met tomaatjes
Henk Helmantel schildert de interieurs of stillevens niet exact zo als ze zijn, hij voegt er ook iets aan toe. Door bij een object te plaatsen in de context van andere objecten. Ook het contrast tussen de aard van de voorwerpen is erg belangrijk. Sommige objecten zijn eetbaar, andere niet. Sommige breekbaar, kostbaar, goedkoop, andere juist robuust. Een ander zeer belangrijk aspect is het licht… het valt door het raam aan de noordzijde van Helmantel’s atelier naar binnen en brengt een spel van licht en schaduw teweeg op ieder object. ln de wereld van Helmantel is licht het allerbelangrijkste, het brengt contrast aan tussen de objecten en het geeft Helmantel de gelegenheid om mensen iets te laten ervaren van de materialen waarmee de objecten zijn gemaakt.
Ode aan Oekraine
Het mooie van het maken van een stilleven is dingen naar eigen inzicht kiezen, de dingen rangschikken zodat de zogenaamde levenloze dingen tot leven komen, aldus Helmantel. Bij sommige schilderijen wil Helmantel eenvoud nastreven, maar dit wil niet zeggen dat eenvoud altijd eenvoudig is om te schilderen. Helmantel houdt er van om dingen die niet van waarde zijn in het licht te zetten, bijvoorbeeld een oude kartonnen doos, een rolletje papier, een oud kleed. Zo heb je bijvoorbeeld een grote verscheidenheid in fruit of producten van het land. Uien, peren etc. Door de producten op een bepaalde manier in het licht te zetten lukt het om ze boven zichzelf uit te laten stijgen.
Stilleven met uien en grote groene fles
Postuum eren van dode dieren
Museum Helmantel staat midden in een door bomen en natuur omgeven plek waar het rustig is en waar veel dieren huizen. Met enige regelmaat is het voorgekomen dat Helmantel dode dieren heeft geschilderd. Vooral in de tijd toen zijn kinderen klein waren gebeurde het vaak dat er dode dieren, nestjes e.a. naar Henk Helmantel werden meegebracht. Als het dode dier er nog gaaf uitzag werd het dier vereeuwigd door de kunstenaar. Ze kregen een eerbetoon in de vorm van een schets of schilderij.
Enkele beroemde voorbeelden hiervan zijn: Het egeltje, het muisje, het puttertje en het goudhaantje.
Het egeltje - Henk Helmantel
Het goudhaantje - dood vogeltje - Henk Helmantel - 1980
Het puttertje Henk Helmantel
Hoe het allemaal begon
Groningse boerderij 1963
In de begin jaren 60 verdiende Henk Helmantel een zakcentje bij door het schilderen van oude Groningse boerderijen. Vaak in opdracht van de eigenaar. Regelmatig gebeurde het in die tijd dat deze oude boerderijen werden afgebroken. Op deze manier werd hun bezit toch nog vereeuwigd en verdiende Helmantel geld voor nieuw verf en andere schildersbenodigdheden. . Daarna volgde zijn opleiding aan de Academie Minerva.
ACADEMIE MINERVA GRONINGEN
Van 1961 tot 1965 bezocht Helmantel de kunstacademie Minerva in Groningen. Hij kwam hier in meer dan één opzicht in een volstrekt andere wereld terecht. De wijze waarop in het gezin Helmantel het geloof in praktijk werd gebracht, de wekelijkse kerkgang en het gereformeerde leven als geheel hadden hem niet, als zovele leeftijdgenoten, van het geloof vervreemd. Het waren belangrijke factoren geweest in Helmantel zijn eigen groei naar de aanvaarding van het christelijk geloof. Dit geloof nu werd van alle kanten aan de academie als overbodig en verjaard verklaard.
Intussen werden de opdrachten werden meer en meer totdat Helmantel het niet meer nodig vond in opdracht te schilderen maar zijn creativiteit in zijn eigen werk kon leggen.
